۱۳۹۴ مهر ۲۴, جمعه

محیط؛ کارخانه‌ی آدم‌سازی


هیچ دو انسانی نیستند که کاملاً به هم شبیه باشند اما دانشمندان فکر می‌کنند مشخصه‌های چهره‌ی آدم‌ها آنقدر زیاد نیست که بتوانیم بی‌نهایت ترکیب متمایز داشته باشیم. نتیجه‌ی هم‌نشینی اتفاقی این مشخصه‌ها به اجبار به شکل‌گیری چهره‌هایی می‌انجامد که بسیار به هم شبیه هستند. اگر بعد زمان را هم وارد ماجرا کنید نمونه‌های این ترکیبات آنقدر بالا می‌رود که به راحتی بتوان تصور کرد در گذشته انسا‌ن‌هایی بسیار شبیه به تک‌تک ما زندگی می‌کرده‌اند و اگر نسل بشر منقرض نشود در آینده هم انسان‌هایی به دنیا خواهند آمد که بسیار به من یا شما شبیه خواهند بود. عجیب است نه؟ 
تازگی‌ها موجی برای پیدا کردن همزاد (doppelganger) به راه افتاده. چند نفر در شبکه‌های اجتماعی برای پیدا کردن همزاد خود آگهی داده‌اند و بعضی‌ از آنها به نتایج جالبی رسیده‌اند. 






راحت‌تر شدن ثبت چهره‌ها در آینده این پدیده را ملموس‌تر خواهد کرد.
هر جا که برای شکل‌گیری یک پدیده متغییرهای محدودی داشته باشیم و تعداد نمونه‌های تولید شده‌ی ما زیاد باشد، همین اتفاق روی می‌دهد.
متغییرهای تشکیل دهنده‌ی شخصیت انسان هم اگرچه بسیار زیاد هستند، اما نامحدود نیستند. روانشناسان تلاش کرده‌اند در آزمون‌های شخصیت این متغییرها را مشخص کنند. نظرات مختلفی در این باره مطرح شده و گمانه‌های مختلفی برای دسته‌بندی انواع شخصیت‌ها ارائه شده اما همگی بر محدود بودن تعداد آنها اتفاق نظر دارند.
افرادی که چهره‌هایی شبیه به هم دارند احتمالاً تفاوت‌های کوچکی در جزئیات چهره دارند اما شباهت آنها آنقدر هست که ما را شگفت‌زده کند. در مورد شخصیت‌ هم اوضاع به همین ترتیب است. به طور قطع افراد بسیاری وجود دارند که شباهت شخصیت آنها با ما شگفت‌زده‌مان خواهد کرد، احتمالاً هزاران هزار نفر. شاید شما چند نفر از این افراد را بشناسید یا با آنها دوست باشید.
من برای اشاره به این پدیده از عبارت «کارخانه‌های آدم‌سازی» استفاده می‌کنم: «من و فلانی در یک کارخانه تولید شده‌ایم». مسلماً تفاوت‌ها همیشه وجود دارند اما شاید تنها به اندازه‌ی تفاوت دو محصول از یک کارخانه؛ دو مدل بهینه‌سازی شده برای شرایط مختلف، اما با کارکرد و خصوصیاتی به طور شگفت‌انگیز شبیه به هم.